Port Czystej Energii – energia i ciepło dla mieszkanek i mieszkańców Gdańska

Port Czystej Energii to instalacja termicznego przekształcania odpadów komunalnych (ITPOK), która właśnie powstaje w Gdańsku. To przyjazna dla środowiska elektrociepłownia, w której – z nienadających się do recyklingu odpadów – powstawać będzie energia elektryczna i ciepło systemowe. Inwestycja znacząco wpłynie na bezpieczeństwo energetyczne Gdańska oraz na, zgodny z założeniami neutralności klimatycznej, rozwój Pomorza. W czerwcu rozpoczynają się gorące rozruchy instalacji.

Zgodnie z obowiązującym prawem w roku 2035 na składowiska będzie mogło trafić nie więcej niż 10% zebranych w gminach odpadów komunalnych. By zrealizować ten cel samorządy muszą znacząco podnieść tzw. poziomy przygotowania do ponownego użycia i recyklingu oraz ograniczyć składowanie odpadów. Jednym z najbardziej efektywnych rozwiązań jest budowa instalacji termicznego przekształcania odpadów komunalnych. W gdańskim Porcie Czystej Energii spalane będą jedynie pozostałości po procesie sortowania frakcji resztkowej odpadów komunalnych, czyli pozostałości, które nie nadają się do recyklingu, a których wartość kaloryczna jest porównywalna i często przekraczająca potencjał energetyczny węgla brunatnego.

– To największa inwestycja realizowana w naszym mieście od lat. Możliwości, jakie ma ta instalacja są naprawdę imponujące – mówi Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska. – To również znakomity przykład, jak zaawansowane technologie zmniejszają wpływ odpadów na środowisko. Do Portu Czystej Energii trafią te odpady, których nie można już w żaden inny sposób przetworzyć. Tam zamienią się w przyjazną dla środowiska energię, która będzie służyć mieszkańcom Gdańska. Dzięki PCE nie będzie się również powiększało obecne składowisko. To naprawdę potrzebna inwestycja dla naszego miasta – mówi prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz.

Wytworzone w procesie termicznego przekształcania odpadów ciepło trafi, za sprawą miejskiej sieci, do mieszkańców Gdańska, a energia elektryczna – do Krajowego Systemu Elektroenergetycznego. Dzięki temu gdański system gospodarki odpadami, jak również gmin współpracujących, stanie się wartym naśladowania przykładem dbałości o środowisko.

 – Jestem przekonany, że dzięki Portowi Czystej Energii, w przeciągu kilku najbliższych lat odpady komunalne z terenu Gdańska w ogóle nie będą składowane. To nadrzędny cel Miasta Gdańska, tym samym i nasz. Poza stabilizacją i przewidywalnością kosztów systemu gospodarki odpadami, ważne jest również bezpieczeństwo energetyczne, na które składa się dywersyfikacja źródeł energii, czyli tzw. miks energetyczny – mówi Sławomir Kiszkurno, prezes zarządu Portu Czystej Energii.

Instalacja została zaprojektowana w taki sposób, aby przynosiła maksimum korzyści mieszkańcom. Port Czystej Energii zagwarantuje wieloletnią stabilizację zarówno kosztów zagospodarowania tych odpadów, jak i wysokości opłat mieszkańców za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Bezużyteczne i uciążliwe odpady staną się surowcem energetycznym i zostaną przekształcone w zieloną energię. Przychody z jej sprzedaży będą pomniejszały koszty zagospodarowania termicznego odpadów.    

Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa Port Czystej Energii został dostosowany do najnowszych wytycznych BAT (Best Available Techniques) dla spalania odpadów, które zawarte są w decyzji wykonawczej Komisji UE 2019/2010 z 12 listopada 2019 r. Instalacja wyposażona jest w nowoczesny, wysokosprawny systemem oczyszczania spalin, spełniający najwyższe środowiskowe standardy. Gdańska instalacja jako nieliczna w Europie została wyposażona w dwie instalacje do redukcji tlenków azotu – nieselektywną redukcję katalityczną (ang. SNCR) oraz selektywną redukcję katalityczną (ang. SCR). Odpowiednie reagenty wprowadzane są także bezpośrednio do kotła, absorbera rozpyłowego i reaktora suchego, a pozostałości z tych reakcji w postaci pyłów wychwytywane są za pomocą wielowarstwowych filtrów workowych. Do atmosfery emitowane będą niemal całkowicie oczyszczone spaliny.

Cały proces spalania i oczyszczania spalin będzie kontrolowany przez system sterowania w cyklu 24/h. Trafi do niego ponad trzy i pół tysiąca sygnałów, które będą cyfrowo przetwarzane, a następnie przedstawiane na stacjach obsługiwanych przez operatorów kontrolujących proces spalania odpadów oraz oczyszczania spalin. Wyniki monitoringu będą powszechnie dostępne zarówno dla zarządzających obiektem, instytucji kontrolujących, m.in. Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska, jak i dla zainteresowanych mieszkańców online na portczystejenergii.pl. Dodatkowo w celu pełnej transparentności, tablica z aktualizowanymi na bieżąco wynikami pomiarów emisji zostanie umieszczona przy wjeździe do sąsiadującego z Portem Czystej Energii Zakładu Utylizacyjnego (przy ul. Jabłoniowej 55).

Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego wydał 31 maja pozwolenie zintegrowane, które jest niezbędne do prowadzenia działalności przemysłowej związanej z odpadami komunalnymi. W związku z tym w czerwcu rozpocznie się okres prób i gorących rozruchów instalacji z udziałem odpadów, który potrwa do połowy sierpnia br. Do końca sierpnia zaplanowano uzyskanie pozwolenia na użytkowanie instalacji, wystawienie świadectwa rozruchu oraz rozpoczęcie okresu obsługi. Na drugą połowę września przewidziano uzyskanie koncesji na sprzedaż energii elektrycznej i ciepła, rozpoczęcie sprzedaży energii elektrycznej, a po zatwierdzeniu przez URE taryfy dla ciepła również jego sprzedaż.

Rocznie w Porcie Czystej Energii przetworzonych zostanie ok. 160 000 ton odpadów komunalnych. Maksymalna moc elektryczna instalacji to przeszło 16 MWe. Maksymalna moc cieplna to łącznie 44 MWt, w tym 8 MWt odzyskanych z ciepła ze spalin w tzw. skraplaczu spalin. To wszystko powoduje, że rocznie instalacja jest w stanie wyprodukować 114 000 MWh energii elektrycznej, do sprzedaży oddając ponad 80 000 MWh. Różnica zużywana będzie na potrzeby własne. W przypadku energii cieplnej Port Czystej Energii szacuje dostarczać do sieci ciepłowniczej około 509 000 GJ w skali roku, jednak w tym zakresie potencjał instalacji jest znacznie wyższy co daje zakładowi i sieci ciepłowniczej dodatkową przestrzeń na rozwój w przyszłości. Dziennie w zakładzie przekształcanych będzie 495 ton odpadów, przy założeniu, że średnia wartość kaloryczna – opałowa – odpadów wyniesie 11 MJ/kg.

Do instalacji trafią odpady z trzech instalacji komunalnych, które łącznie obsługują blisko 40 gmin. Większość odpadów (ponad 70%) trafi do elektrociepłowni z sąsiedniego Zakładu Utylizacyjnego w Gdańsku. Pozostałe zostaną przekazane z Zakładu Utylizacji Odpadów Stałych w Tczewie i Zakładu Utylizacji Odpadów w Gilwie Małej.

Realizacja projektu nie byłaby możliwa, gdyby nie unijne dofinansowanie w kwocie 270 696 804,83 zł przyznane w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020; Priorytet II Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu; 2.2 Gospodarka odpadami komunalnymi oraz pożyczce z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w kwocie 329 752 244,52 zł. Pozostałą część budżetu projektu budowy ITPOK w Gdańsku stanowią kredyty komercyjne. Wartość Projektu netto wynosi 661 494 560,15 zł, tj. 813 638 308,98 zł brutto.